پیروزی حقوقی برای جنبش زن، زندگی، آزادی در پرونده محمودزاده

در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۳، شیوا نهادی، تارا محمودزاده و دارایی عمر محمودزاده، با استناد به قانون مصونیت‌های حاکمیتی خارجی (FSIA) در دادگاهی در ناحیه کلمبیا علیه جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شکایتی تنظیم کردند. این پرونده به قتل فراقضایی عمر محمودزاده، شهروند آمریکایی و امدادگر بشردوستانه، در حمله موشکی و پهپادی ایران به اردوگاه‌های پناهجویان کرد در کوی‌سنجق عراق در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۲ پرداخته است. این حمله که به گفته اسناد دادگاه، با ۷۰ موشک بالستیک و پهپادهای انتحاری انجام شد، جان ۱۳ نفر از جمله محمودزاده را گرفت و بیش از ۵۰ نفر از جمله ۲۰ کودک را زخمی کرد. دادگاه در ۲۵ آوریل ۲۰۲۵ با صدور حکمی، ایران را مسئول این قتل غیرقانونی دانست و غرامت‌هایی به مبلغ ۱۶۶میلیون دلار به شاکیان اعطا کرد. این پیروزی حقوقی نه تنها عدالت را برای خانواده محمودزاده به ارمغان آورد، بلکه پیامی قدرتمند برای جنبش «زن، زندگی، آزادی» ارسال کرد.

این پرونده تحت قانون FSIA، که به قربانیان تروریسم دولتی امکان پیگیری عدالت در دادگاه‌های آمریکا را می‌دهد، پیش رفت. اسناد دادگاه نشان می‌دهد که ایران از سال ۱۹۸۴ به عنوان حامی تروریسم شناخته شده و حمله به کوی‌سنجق به عنوان عملی تروریستی و نقض حاکمیت عراق محکوم شده است. اظهارات شاهدان از حزب دموکرات کردستان ایران، و گزارش‌های بین‌المللی، از جمله بیانیه‌های سازمان ملل و وزارت خارجه آمریکا، تأیید کردند که این حمله عمدی و بدون توجیه نظامی بود. دادگاه با استناد به این شواهد، قتل محمودزاده را «قتل غیرقانونی» دانست که با تعریف قانون از قتل فراقضایی (TVPA) مطابقت دارد. این حکم نشان‌دهنده تعهد دادگاه به پاسخگویی رژیم ایران برای نقض حقوق بشر است، به‌ویژه در زمانی که سرکوب معترضان کرد در جریان جنبش «زن، زندگی، آزادی» شدت گرفته بود.

ارتباط این پرونده با جنبش «زن، زندگی، آزادی» از زمینه حمله آشکار است. اسناد دادگاه نشان می‌دهد که حمله ایران به کوی‌سنجق در واکنش به حمایت حزب دموکرات کردستان ایران از اعتراضات ناشی از مرگ مهسا امینی در سال ۲۰۲۲ انجام شد. این جنبش، که خواستار حقوق زنان، آزادی بیان و عدالت اجتماعی بود، با سرکوب شدید رژیم مواجه شد و حمله به پناهجویان کرد در عراق بخشی از این سرکوب گسترده بود. عمر محمودزاده، که به عنوان هماهنگ‌کننده مراقبت‌های بهداشتی در اردوگاه‌های پناهجویان خدمت می‌کرد، نمادی از مقاومت بشردوستانه در برابر ظلم بود. پیروزی حقوقی خانواده او در این پرونده، به جنبش «زن، زندگی، آزادی» اعتبار می‌بخشد، زیرا نشان می‌دهد که اقدامات رژیم ایران، حتی در خارج از مرزهایش، می‌تواند در دادگاه‌های بین‌المللی محکوم شود.

دادگاه به شیوا نهادی، همسر محمودزاده، ۱۰ میلیون دلار برای رنج عاطفی و از دست دادن همراهی، به تارا محمودزاده، دختر او، ۵ میلیون دلار برای خسارت‌های مشابه، و به دارایی عمر محمودزاده ۱ میلیون دلار برای درد و رنج پیش از مرگ او اعطا کرد. علاوه بر این، ۱۵۰ میلیون دلار به عنوان غرامت تنبیهی برای بازدارندگی از اقدامات مشابه رژیم ایران تعیین شد. این مبالغ نه تنها به جبران خسارت‌های خانواده کمک می‌کند، بلکه پیامی به رژیم ایران است که اعمال تروریستی‌اش بی‌پاسخ نخواهد ماند. غرامت تنبیهی، به‌ویژه، با هدف تضعیف برنامه پهپادی ایران طراحی شده است، برنامه‌ای که به گفته اسناد دادگاه، تهدیدی برای ثبات منطقه‌ای و امنیت جهانی است.

این حکم یک گام مهم در مسیر عدالت برای قربانیان سرکوب رژیم ایران و تقویت جنبش «زن، زندگی، آزادی» است. با محکوم کردن اقدامات ایران در یک دادگاه بین‌المللی، این پرونده نشان داد که جامعه جهانی می‌تواند رژیم را برای نقض حقوق بشر و اقدامات تروریستی پاسخگو نگه دارد. برای فعالان این جنبش، این پیروزی انگیزه‌ای است تا به مبارزه برای آزادی و عدالت ادامه دهند. خانواده محمودزاده، با پیگیری این پرونده با وکالت علی هریسچی، نه تنها یاد عمر را گرامی داشتند، بلکه به صدایی برای هزاران نفر تبدیل شدند که تحت ظلم رژیم رنج می‌برند. این حکم، فراتر از یک پیروزی حقوقی، نمادی از امید و مقاومت برای آینده‌ای آزادتر در ایران است.